1. Đặt vấn đề
Từ giữa thập niên 1980 đến nay, quá trình đô thị hóa toàn cầu diễn ra mạnh mẽ, làm thay đổi sâu sắc diện mạo kinh tế, xã hội và môi trường của các quốc gia. Cùng với sự gia tăng dân số và nhu cầu nhà ở, việc phát triển đô thị đặt ra yêu cầu cấp bách về quy hoạch, quản lý và vận hành đô thị bền vững.
Chính vì vậy, nhiều mô hình phát triển đô thị mới đã được hình thành và nghiên cứu sâu rộng như đô thị xanh, đô thị sinh thái, đô thị thông minh, đô thị đáng sống…. Những mô hình này không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu vật chất của con người mà còn hướng đến chất lượng sống, sự cân bằng môi trường và phát triển lâu dài. Việt Nam cũng đang từng bước tiếp cận xu hướng này trong quá trình công nghiệp hóa và hội nhập toàn cầu.
2. Xu hướng phát triển hệ thống đô thị trên thế giới
Trên thế giới, các nhà quy hoạch đô thị đã xác định mục tiêu trọng tâm là xây dựng hệ thống đô thị phát triển bền vững, vừa đảm bảo hiệu quả kinh tế, vừa gìn giữ môi trường sống. Một số xu hướng nổi bật có thể kể đến:
2.1. Đô thị xanh
Theo Hiệp hội các nhà quy hoạch đô thị, “đô thị xanh” được công nhận dựa trên 7 tiêu chí: không gian xanh; công trình xanh; giao thông xanh; công nghiệp xanh; môi trường đô thị xanh; bảo tồn di sản văn hóa – cảnh quan thiên nhiên; và cộng đồng dân cư thân thiện với môi trường. Đây là xu hướng phát triển hướng đến sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên, trong đó yếu tố sinh thái và tiết kiệm năng lượng được đặt lên hàng đầu.
2.2. Đô thị sinh thái
Là hệ sinh thái nhân tạo nơi con người sinh sống, lao động và phát triển trong giới hạn tài nguyên cho phép. Đô thị sinh thái tuân theo 4 nguyên tắc cơ bản:
(1) Hạn chế tối đa tác động đến môi trường tự nhiên;
(2) Đa dạng hóa chức năng sử dụng đất và hoạt động đô thị;
(3) Hướng đến hệ thống khép kín, tự cân bằng;
(4) Đảm bảo sự cân đối giữa dân số đô thị và khả năng đáp ứng của môi trường.
Mô hình này không chỉ chú trọng phát triển hạ tầng mà còn khuyến khích lối sống bền vững và tiêu dùng có trách nhiệm.
2.3. Đô thị bền vững
Đây là mô hình đô thị được quy hoạch nhằm đáp ứng toàn diện các nhu cầu cơ bản của người dân – từ hạ tầng, y tế, giáo dục đến giao thông và việc làm – trong khi vẫn đảm bảo công bằng xã hội và bảo vệ môi trường. Các đô thị như Hong Kong (Trung Quốc), Singapore, Copenhagen (Đan Mạch) là những ví dụ điển hình về sự kết hợp hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và quản trị bền vững.
2.4. Đô thị tri thức
Là đô thị lấy tri thức, sáng tạo và đổi mới công nghệ làm động lực phát triển. Tại đây, tri thức được chia sẻ, cập nhật và ứng dụng liên tục trong mọi lĩnh vực, từ giáo dục, nghiên cứu khoa học đến quản lý hành chính và phát triển cộng đồng.
2.5. Đô thị thông minh (Smart City)
“Đô thị thông minh” là khu vực ứng dụng các công nghệ điện tử, cảm biến và phân tích dữ liệu để tối ưu hóa quản lý đô thị.
Dữ liệu được thu thập từ người dân, thiết bị và hạ tầng sẽ được phân tích để nâng cao hiệu quả quản lý, tiết kiệm tài nguyên và cải thiện chất lượng sống.
Một đô thị thông minh cần đáp ứng sáu tiêu chí cơ bản:
- Quản lý và tổ chức bằng công nghệ số hiện đại;
- Công nghệ là nền tảng vận hành dịch vụ trọng yếu;
- Cộng đồng dân cư hiện đại, có khả năng tham gia giám sát và phản hồi;
- Kinh tế số và đổi mới sáng tạo làm động lực phát triển;
- Hạ tầng công nghệ thông tin – truyền thông đồng bộ, ổn định;
- Môi trường bền vững là giá trị cốt lõi hướng tới.
3. “Đô thị thông minh” – xu hướng phát triển toàn cầu
Hiện nay, nhiều thành phố trên thế giới đã tiên phong ứng dụng công nghệ để xây dựng mô hình đô thị thông minh, mang lại hiệu quả rõ rệt trong quản lý và đời sống dân cư.
New York (Hoa Kỳ)
Nhiều năm liền đứng đầu bảng xếp hạng đô thị thông minh. Thành phố đã triển khai hệ thống đo nước tự động, giúp quản lý hơn 3,8 tỷ lít nước tiêu thụ mỗi ngày; thùng rác năng lượng mặt trời giúp giám sát lượng rác thải; và Dự án HunchLab, phần mềm dự đoán điểm nóng tội phạm, hỗ trợ cảnh sát đảm bảo an toàn công cộng hiệu quả hơn.
London (Vương quốc Anh)
Là đô thị thông minh hàng đầu châu Âu, nổi bật với hệ thống xe điện tự hành Heathrow Pods – không người lái, không phát thải. Giải pháp này đã giúp loại bỏ khoảng 70.000 chuyến xe bus, tương đương hơn 100 tấn CO₂, giảm đáng kể ô nhiễm không khí và kẹt xe.
Singapore
Là biểu tượng của “đảo quốc thông minh”. Chính phủ Singapore triển khai hàng loạt giải pháp như:
- One Monitoring – hệ thống giám sát giao thông thời gian thực qua GPS và camera;
- Hướng dẫn đỗ xe và thùng rác thông minh;
- Virtual Singapore – bản sao kỹ thuật số 3D toàn thành phố, giúp chính quyền mô phỏng và quản lý kết cấu hạ tầng, dân cư, an ninh và môi trường trong thời gian thực.
Nhờ vậy, Singapore được đánh giá là một trong những đô thị thông minh và đáng sống nhất thế giới.
Singapore
Bên cạnh đó, Paris (Pháp), Barcelona (Tây Ban Nha), Amsterdam (Hà Lan) cũng là những đô thị tiêu biểu với chiến lược số hóa quản lý và bảo tồn tài nguyên bền vững.
4. Kinh nghiệm đối với Việt Nam
Tại Việt Nam, mô hình “đô thị thông minh” hay “đô thị xanh” tuy mới được quan tâm trong vài năm gần đây nhưng đang dần trở thành hướng đi tất yếu. Theo thống kê, 41/63 tỉnh, thành phố đã hoặc đang xây dựng đề án phát triển đô thị thông minh. Trong đó:
- Gần 40 tỉnh triển khai các dịch vụ đô thị thông minh;
- 17 tỉnh đã có trung tâm điều hành đô thị;
- 10 tỉnh triển khai ứng dụng giao thông, du lịch, y tế thông minh.
Xem thêm tại : 41/63 tỉnh, thành phố xây dựng đề án phát triển đô thị thông minh
Một số dự án tiêu biểu:
- Khu đô thị EcoPark (Hưng Yên): đạt giải “Thiết kế cảnh quan đô thị tốt nhất thế giới”, nổi bật với không gian xanh và hệ sinh thái cân bằng.
- Vinhomes Smart City (Hà Nội): ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong an ninh, vận hành và căn hộ thông minh, tạo nên cộng đồng dân cư hiện đại, kết nối mọi lúc mọi nơi.
- The Peak Garden (TP.HCM): khu đô thị xanh, chú trọng sức khỏe cư dân, tích hợp không gian sống an toàn và hệ thống chăm sóc sức khỏe tiên tiến.
Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đối mặt với những thách thức đáng kể: quy hoạch thiếu đồng bộ, hạ tầng kỹ thuật chưa tương xứng, tình trạng quá tải tại các đô thị lớn, cùng vấn đề nước sạch, rác thải và môi trường sống chưa đạt chuẩn mong muốn.
5. Giải pháp hướng tới phát triển đô thị thông minh – xanh – bền vững
Một là, cần xác định việc phát triển đô thị thông minh, đô thị xanh là nhiệm vụ trọng tâm của toàn hệ thống chính trị, gắn liền với tiến trình chuyển đổi số quốc gia. Các cấp, các ngành cần thực hiện nghiêm túc các chủ trương đã được đề ra trong Nghị quyết 52-NQ/TW (2019) về cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và Nghị quyết 06-NQ/TW (2022) về quy hoạch, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam.
Hai là, xây dựng hạ tầng thông tin – truyền thông thống nhất, hiện đại và an toàn, coi đây là nền tảng của chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Dữ liệu đô thị cần được liên thông và chia sẻ giữa các ngành, các cấp để phục vụ cho mục tiêu quản lý hiệu quả, đồng thời tập trung vào các vấn đề cốt lõi như quản lý chất thải, bảo tồn tài nguyên và đảm bảo an toàn công cộng.
Kết luận
Phát triển đô thị thông minh xanh bền vững là bước đi tất yếu trong kỷ nguyên chuyển đổi số. Đây không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn là chìa khóa giúp Việt Nam xây dựng những thành phố đáng sống, nơi công nghệ, con người và thiên nhiên cùng hòa quyện, hướng đến một tương lai phát triển thịnh vượng và bền vững.
Tìm hiểu thêm : Xu hướng phát triển Smart city tại Việt Nam 2025
Liên hệ ngay hôm nay!
Bạn đang tìm kiếm một giải pháp quản lý khu công nghiệp và đô thị thông minh toàn diện ?
Liên hệ với VNTT ngay hôm nay để được Demo và tư vấn triển khai miễn phí !
—————————–
Công ty CP Công nghệ & Truyền thông Việt Nam (VNTT)
– Địa chỉ: Tầng 16, Toà nhà WTC Tower , Số 1, Đường Hùng Vương, Phường Bình Dương, Thành phố Hồ Chí Minh.
– Hotline: 1800 9400 – 0274 222 0222
– Email: marketing@vntt.com.vn
– Facebook: https://facebook.com/eDatacenterVNTT
– Zalo OA: https://zalo.me/edatacentervntt
